خودمان را از دست ندهیم

شما جامعه‌شناسی خوانده‌اید، درس داده‌اید و مطالعات جامعه‌شناسی داشته‌اید. ولی می‌دانید که انسان موجود عجیبی است. یک چیزهایی را همیشه ناگفته باقی می‌گذارد. یعنی اصلاً یک مسائلی ناگفتنی هستند. مثلا شما هرقدر تاریه بنویسید نمی‌توانید خیلی چیزها را، یعنی آن نگاه‌ها و... را منتقل کنید. تاریخ زندگی شما چه چیزی بوده که شما می‌خواهید بگویید، ولی نمی‌توانید بیان کنید؟ چه ناگفته‌هایی وجود دارد که به زندگی شما معنا داد ولی قابل توضیح نیست و در کلمات نمی‌گنجند؟

• من چون عادت به گفتن و نوشتن داشته و دارم، چیزی وجود ندارد که از نظر من مهم بوده باشد که نگفته باشم. ولی علی‌الاصول من می‌توانم چند نکته را برای شما خلاصه کنم. یکی اینکه من علمی را که از غرب آموختم، در مملکت خودم برای بهتر شناختن محیط خود و کشورمان به‌کار بردم، و این نوآوری مهمی بود. دوم اینکه هرچند در جوانی به مغرب‌زمین رفته بودم، به‌هیچ‌وجه مانند اکثر تحصیلکرده‌های ایرانی شیفته غرب نشدم. همیشه متوجه بودم که ما هم یک ارزش‌های والایی داریم که نباید آن‌ها را از دست بدهیم. از غرب یک اموری را می‌توانیم اخذ بکنیم اما خودمان را از دست ندهیم و فراموش نکنیم و با تمام وجودمان غربی نشویم. 

آن چیست که ما می‌باید آن را از دست ندهیم؟ آن چیست که ما را از دیگران متمایز می‌کند؟

• از همه بیش‌تر روابط انسانی ماست. ما در روابط انسانی حالتی داریم که ترکیبی است از عرفان، عشق و دیگران؛ همه با هم. وقتی که ما با شخصی دوستی می‌کنیم، دوستیمان یک حالت نیمه مذهبی دارد. این خصوصیت را فرنگی‌ها ندارند. اروپایی‌ها این معنا را از دوستی نمی‌شناسند ولی ما آن را به‌خوبی می‌شناسیم. یعنی مثلاً ممکن است که دوست پدرتان آنقدر به شما نزدیک باشد که شما بیش از عمو با او احساس نزدیکی کنید. این خصوصیت تنها خاص ما شرقی‌ها و به‌خصوص ایرانیان است. این روحیه را اروپایی‌ها ندارند و از این کمبود هم الان خیلی خوشحال نیستند، برای اینکه می‌بینند که زندگی به آن‌ها همه‌چیز بخشیده است به‌جز دوستی! دوستی، جوانمردی، بزرگ‌منشی، اخلاقیات و قابلیت اغماض ما، همه در خور تحسین است...

اقبال ناممکن | احسان نراقی